„Leno, musimy się rozstać” – usłyszałam od Gennadija z tym ojcowskim ciepłem w głosie, które pojawiało się, gdy szykował kolejną podstępną zagrywkę.
Oparł się wygodnie o oparcie ogromnego fotela, splatając palce na brzuchu.
„Postanowiliśmy, że firmie potrzebne jest odmłodzenie, świeża energia. Rozumiesz, o co chodzi.”
Patrzyłam na niego uważnie – na dopracowaną twarz i na kosztowny krawat, który sama wybrałam mu na ostatnią firmową imprezę.
Czy rozumiem? O tak. Zdałam sobie sprawę, że inwestorzy zaczęli szeptać o niezależnym audycie. Nagle stałam się dla niego problemem – jedyną osobą dostrzegającą całościowy obraz. Mną.
„Rozumiem” – odpowiedziałam spokojnie – „Nowa energia, czyli Katya z recepcji, która stale gubi między sobą debet i kredyt, ale ma dwadzieścia dwa lata i śmieje się ze wszystkich panu żartów?”
Zamrugał w niezręczności.
„To nie kwestia wieku, Leno. Po prostu Twoje metody są nieaktualne. Stoimy w miejscu, potrzebny jest skok naprzód.”
„Skok” – powtarzał to słowo od pół roku. Razem budowaliśmy tę firmę od podstaw, gdy szczelaliśmy się w maleńkim biurze o łuszczących się ścianach.
Dziś, gdy biuro lśni, ja widocznie nie pasuję do nowego wystroju.
Wstałam z delikatnym westchnieniem, czując, jak coś we mnie zastyga.
„Kiedy powinnam posprzątać swoje biurko?”
Mój opanowany ton wyraźnie go zbił z tropu. Oczekiwał łez, błagań, awantury – wszystkiego, co dawałoby mu prawo do poczucia się hojnie zwycięzcą.
„Możesz dziś. Bez pośpiechu. Kadry załatwią formalności – odprawa, wszystko jak należy.”
Skinęłam głową i skierowałam się ku wyjściu. Już z ręką na klamce, odwróciłam się.
„Wiesz, Gen, masz rację. Firmie naprawdę potrzeba skoku. Chyba właśnie ja go zapewnię.”
Nie zrozumiał. W odpowiedzi uśmiechnął się z wyższością.
W open space, gdzie pracowało około piętnastu osób, atmosfera była napięta. Wszyscy wiedzieli, co się dzieje.
Kobiety z zakłopotaniem odwracały wzrok. Poszłam do biurka – na nim już czekało pudełko z tektury. Efektywne rozwiązanie.
Bez słowa zaczęłam pakować swoje rzeczy: zdjęcia dzieci, ulubiony kubek, grubą warstwę branżowych czasopism.
Na dnie pudełka ułożyłam mały bukiecik konwalii od syna – przyniósł go mi dzień wcześniej, bez okazji, po prostu.
Potem wyciągnęłam z torby wcześniej przygotowany zestaw: dwanaście krwistoczerwonych róż – dla każdego pracownika, który przez te lata był ze mną – oraz grubą, czarną teczkę związana sznurkami.
Przechadzałam się po biurze, przekazując każdemu kwiat.
Wypowiadałam cicho prostą wdzięczność. Niektórzy mnie objęli, inni szlochali. Czuło się, jakbyśmy żegnali się z rodziną.
Gdy wróciłam do biurka, w rękach pozostała tylko teczka. Wzięłam ją, minęłam zdziwione twarze współpracowników i skierowałam się do gabinetu Gennadija.
Drzwi były uchylone. Gennadij rozmawiał przez telefon, śmiejąc się.
„Tak, stara gwardia odchodzi… Tak, czas ruszyć dalej…”
Nie czekałam na zaproszenie. Weszłam, podeszłam do jego biurka i położyłam teczkę na stercie papierów.
Wzrok podniósł ku mnie zaskoczony, zasłonił słuchawkę dłonią.
„Co to takiego?”
„To mój pożegnalny prezent, Gen. Zamiast kwiatów. W środku masz wszystkie Twoje „skoki” z ostatnich dwóch lat.”
„Ze wszystkimi liczbami, fakturami i datami. Myślę, że warto się z tym zaznajomić w wolnej chwili – zwłaszcza dział o ‚elastycznych metodach’ przesuwania funduszy.”
Odwróciłam się i wyszłam. Czułam jego spojrzenie palące teczkę, potem moje plecy.
Zgasił telefon po krótkiej wymianie słów i odkładając słuchawkę, ale nie spojrzałam za siebie.
Przeszłam przez całe biuro, niosąc puste pudełko. Wszyscy patrzyli. W ich oczach czytałam mieszaninę strachu i skrytej admiracji. Na każdym biurku stała czerwona róża, tworząc pole maków po bitwie.
Przy wyjściu zatrzymał mnie szef działu IT, Sergiej – cichy człowiek, którego Gennadij traktował jak niewidzialną funkcję.
Rok temu, gdy Gen próbował ukarać go ciężką karą za awarię serwera, będącą jego własną winą, przyniosłam dowody i go obroniłam. Nie zapomniał tego.
„Jeleno Pietrowno,” powiedział cicho, „jeśli potrzebujesz czegokolwiek – danych, kopii zapasowych w chmurze – wiesz, gdzie mnie znaleźć.”
Skinęłam głową z wdzięcznością. To był pierwszy głos sprzeciwu.
W domu czekali mąż i syn w wieku studenckim. Widząc pudełko, zrozumieli od razu.
„I jak? Zadziałało?” – zapytał mąż, biorąc ode mnie pudełko.
„Pierwszy krok jest za nami” – powiedziałam, zdejmując szpilki. „Teraz pozostaje czekać.”
Mój syn, przyszły prawnik, przytulił mnie mocno.
„Mamo, jesteś niesamowita. Jeszcze raz przejrzałem wszystkie dokumenty, które zgromadziłaś. Nie da się ich podważyć. Żaden audytor nie ma takiej szansy.”
To on pomógł mi uporządkować cały chaos księgowości podwójnej, który potajemnie zbierałam przez ostatni rok.
Cały wieczór czekałam na telefon. Nie zadzwonił. Wyobrażałam sobie, jak siedzi przy biurku, kartka po kartce, a jego zadbana twarz powoli blednie.
Telefon zabrzmiał o jedenastej w nocy. Włączyłam głośnik.
„Leno?” – głos był pozbawiony wcześniejszej miękkości, przesycony słabo ukrytym niepokojem. „Przejrzałem Twoje… papiery. To jakiś żart? Szantaż?”
„Dlaczego takie ostre słowa, Gen?” odpowiedziałam spokojnie. „To nie jest szantaż. To audyt. Prezent.”
„Zdajesz sobie sprawę, że mogę Cię zniszczyć? Za pomówienie! Za kradzież dokumentów!”
„Zdajesz sobie też sprawę, że oryginały tych dokumentów nie są już w moich rękach? I że jeśli cokolwiek stanie się mnie lub mojej rodzinie, te papiery automatycznie trafią do kilku naprawdę interesujących adresatów? Na przykład do urzędu skarbowego.
A także do Twoich głównych inwestorów.”
Na drugim końcu słyszałam ciężkie oddechy.
„Czego chcesz, Leno? Pieniędzy? Żebyś wróciła do pracy?”
„Chcę sprawiedliwości, Gen. Chcę, żebyś oddał firmie wszystko, co ukradłeś – do grosza. I żebyś sam odszedł spokojnie.”
„Jesteś szalona!” wrzasnął. „To moja firma!”
„Była NASZĄ firmą” – przerwałam mu. „Dopóki nie zdecydowałeś, że najważniejszy jest Twój portfel. Masz czas do jutra rano.”
„O dziewiątej spodziewam się Twojej rezygnacji. Jeśli jej nie będzie, teczka zaczyna swoją drogę. Dobranoc.”
Rozłączyłam się, nie słysząc już jego zduszonych przekleństw.
Poranek rozpoczął się bez żadnych wieści. O dziewiątej piętnaście dostałam e-maila od Gennadija.
„Pilne spotkanie całej załogi o dziesiątej” – miałam też osobistą notatkę: „Przyjdź. Zobaczymy, kto kogo pokona.” Postanowił zagrać na całego.
„I co zamierzasz zrobić?” zapytał mąż.
„Pójść, oczywiście. Nie mogę przegapić własnej premiery.”
Założyłam najlepszy garnitur. O dziewiątej pięćdziesiąt pięć weszłam do biura – wszyscy już siedzieli w sali konferencyjnej.
Gennadij stał przy dużym ekranie. Widząc mnie, uśmiechnął się szyderczo, pokazując zęby.
„Ah, oto nasza bohaterka. Proszę, Leno, usiądź. Wszyscy chcemy usłyszeć, jak dyrektor finansowy, ujawniony jako niekompetentny, próbuje szantażować zarząd.”
Rozpoczął swoją mowę, wygłaszając patetyczne frazesy o zaufaniu, które miałam rzekomo zdradzić. Machnął teczką niczym sztandarem.
„Tu! Spójrzcie! To zbiór oszczerstw osoby, która nie potrafi pogodzić się z utratą szansy!”
Zespół milczał. Ludzie spuszczali wzrok. Czuli wstyd, ale i lęk.
Czekałam, aż zrobi przerwę na łyk wody. W tym momencie wysłałam do Sergieja jedno słowo: „Start”.
Ekran za Gennadijem zgasł, by zaraz wyświetlić skan dokumentu.
Zlecenie płatności za nieistniejące „usługi konsultingowe”, przekazane firmie-słupowi zarejestrowanej na jego teściową.
Gennadij zamarł. Kolejno na ekranie pojawiały się kopie faktur jego prywatnych wyjazdów, kosztorysy remontów domu na wsi, zrzuty ekranu rozmów dotyczących kwot łapówek.
„Co to jest?” bełkotał zaskoczony.
„To, Gennadij, nazywa się ‚wizualizacją danych’” – oznajmiłam głośno, wstając z miejsca.
„Mówiłeś o skoku?
Oto on. Skok w stronę oczyszczenia firmy z kradzieży. Twierdziłeś, że moje metody są przestarzałe? Może. Jestem staroświecka. Wierzę, że nie powinno się kraść.”
Zwróciłam się do współpracowników.
„Nie proszę o wybór strony. Po prostu przedstawiłam fakty. Wyciągnijcie własne wnioski.”
Położyłam telefon na stole.
„A tak przy okazji, Gen, wszystko to właśnie wędruje do skrzynek naszych inwestorów. Myślę, że rezygnacja będzie najłagodniejszą reakcją, jakiej możesz się spodziewać.”
Gennadij spojrzał na ekran, potem na mnie. Jego twarz zbielała. Cały jego pompatyczny wizerunek runął, pozostawiając tylko małego, przestraszonego człowieka.
Odwróciłam się i wyszłam.
Sergiej wstał pierwszy. Potem Olga, nasza najlepsza handlowczyni, którą Gen próbował marginalizować. Po niej Andrey, główny analityk, którego raporty Gennadij przypisywał sobie.
Nawet cicha Marina z księgowości, której doprowadzał do łez nad każdą drobnostką. Oni nie odchodzili przeze mnie. Odeszli od niego.
Dwa dni później zadzwonił do mnie nieznajomy mężczyzna. Przedstawił się jako menadżer kryzysowy zatrudniony przez inwestorów.
Oświadczył lakonicznie, że Gennadij został usunięty, trwa przegląd firmy, i podziękował za „dostarczone informacje”. Zaproponował powrót, by pomóc ustabilizować sytuację.
„Dziękuję za propozycję” – odpowiedziałam – „Wolę zaczynać od zera, niż grzebać się w ruinach.”
Pierwsze miesiące nie były łatwe. Pracowaliśmy w maleńkim wynajętym biurze, które tak bardzo przypominało początki.
Mąż, syn, Sergiej, Olga i ja pracowaliśmy po dwanaście godzin dziennie. Nazwa naszej firmy konsultingowej „Audit and Order” sprawdziła się znakomicie.
Zdobywaliśmy pierwszych klientów, udowadniając profesjonalizm czynami, a nie słowami.
Czasem mijałam nasze stare biuro.
Tablica zmieniła się tam na dobre. Firma nie przetrwała „skoku” i skandalu.
Wnikliwa refleksja: Nie zwolniono mnie ze względu na wiek. Wyrzucono mnie, gdyż byłam lustrem, w którym Gennadij widział własną niekompetencję i chciwość. Próbował tylko rozbić to lustro, nie zdając sobie sprawy, że jego odłamki są znacznie ostrzejsze.
To historia o tym, jak droga do sprawiedliwości wymaga odwagi i determinacji, a prawda w końcu wychodzi na światło dzienne, nawet gdy na początku wydaje się ukryta za grubą kurtyną pozorów.